एउटा स्कूल जहाँ ‘ मिल्टन’ र ‘एडिसन’ पढाइरहेछन्

हरिसुन्दर छुकां

भक्तपुर । हल्का प्याजी रंग भवन । भवनको तेस्रो तल्लाको बरण्डाजस्तै निकालिएको पर्खालमा निलो रंगमा पोतिएको छ, ‘प्रतिभा वरदान नभएर परिश्रमको उपज हो ।’ अनि त्यसैको मुनि त्यो भनाइ कसको हो भनेर पनि लेखिएको छ । – थोमस एडिसन ।

त्यो भनाइ भक्तपुरको दुवाकोटस्थित चाँगुनारायण माविको भवनको एक भागमा लेखिएको हो । जुन भनाइलाई सो विद्यालयमा दैनिक पढ्न आउने विद्यार्थी नियाल्छन्, कोहीले सश्वर वाचन गर्छन्, कोहीले मनमनै ।

विद्यार्थीले मात्र कहाँ हो र ? त्यसलाई त शिक्षकहरुले पनि नजर लगाउँछन्, मनमनै पढ्छन् पनि । त्यतिमात्र नभएर जो विद्यालय पुग्छन्, तिनले पनि हेर्छन् ।

वैज्ञानिक एडिसनको सो भनाइमा नजर गएपछि निश्चय नै अन्यत्र पनि ध्यान जान्छ, सो क्रममा ती वरण्डाका पर्खालहरुमा लेखिएका अन्य भनाइ र ती भन्ने व्यक्तिहरुका नामसँग साक्षात्कार भइन्छ । सो क्रममा साहित्यकार जोन मिल्टन, डिजराइली र केही अनाम भनाइसँग पनि साक्षात्कार हुन्छ ।

जोन मिल्टन भनिरहेका छन्, ‘एउटा असल पुस्तक जीवन दिने रगत र ओज हो । डिजराइली भन्छन्, ‘मान्छेको सबैभन्दा असल साथी उसका दश औंला हुन् ।’ अनि अनाम व्यक्ति भनिरहेका छन्, ‘ सम्पूर्ण अन्धकार हटाउन सकेपछि पनि एउटा मैनबत्ती बाल्न सक्नुपर्छ ।’

यतिमात्र नभएर भवनका ती बरण्डाहरुमा अँग्रेजी भाषामा पनि भनाइहरु लेखिएका छन् ।

यसरी पर्खाहरुहरुमा भनाइहरु लेख्दा विद्यार्थी मात्र नभएर शिक्षक पनि उत्प्रेरित भइरहेका छन् । ‘उत्प्रेरित शिक्षकले आफ्नो अध्यापन कर्ममा र उत्प्रेरित विद्यार्थीले मात्र आफ्नो अध्यययनमा सुधार ल्याउन सक्छ । विद्यालयहरुले, प्रअ तथा शिक्षकहरुले विभिन्न तौरतरिका अपनाउन सक्छ । यस्तै एउटा तरिका हो, विद्यालयका भित्ताहरुमा, बार्दलीका पर्खालहरुमा विभिन्न मननीय अभिव्यक्तिहरु वा भनाइहरु लेख्नु ।’ विद्यालयका प्रधानाध्यापक दधिराम गेलाल भन्छन् ।

सो विद्यालयले भवनका विभिन्न भागमा उत्प्रेरणा मिल्ने खालका विभिन्न व्यक्तित्वहरुका अभिव्यक्तिहरु लेखेका छन् । खाली ठाउँमा केही अभिव्यक्तिहरु लेख्दा त्यो ठाउँको सदुपयोग मात्र नभएर शोभा पनि बढेको छ । त्यसले विद्यालयप्रति हेर्ने दृष्टिकोणमा पनि फरक आएको छ ।
‘हामीले राम्रा मानिसहरुका भनाइहरुलाई लेखेका छौं, संसारभरी आफ्नो विचार दिएका व्यक्तिहरु त्यत्तिक्कै प्रेरक व्यक्तिहरु हुन्, उनीहरुका भनाइहरु पनि प्रेरक नै भएकाले उनीहरुका भनाइहरु लेखिएका हुन् ।’ प्रअ गेलालले भने ।

उनले ती व्यक्तिहरुलाई चिन्न, उनीहरुबारेमा सोधखोज गर्न पनि ती भनाइले सहयोग पुग्ने बताए । ‘विद्यार्थी र शिक्षकहरु दिनहुँ आउनुहुन्छ, कम्तिमा एकपटक भएपनि सो भनाइ हेर्छन्, त्यसबाट अप्त्यक्ष रुपमा शिक्षकलाई र विद्यार्थीलाई फाइदा पुगिरहेको हुन्छ ।’ उनको भनाइ छ ।

सोही विद्यालयका शिक्षक सुरेश ढुंगानाले पनि विद्यालयमा लेखिएका भनाइको सकारात्मक प्रभाव परेको बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति : २०७५ असोज १० गते ।