नपढेको दिन छट्पटाउने शिक्षाविद् केदारभक्त माथेमा

मैले कक्षा ८ देखि १० सम्म त्रिपुरेश्वरको विश्व निकेतनमा पढेँ । त्योभन्दा अघिको पढाइचाहिँ भारतमा भएको हो । कक्षा ९–१० मा पढ्दा जस्तो लाग्छ, साथीहरूसँग मिलेर पहिलोपटक ब्रिटिस, अमेरिकन र इन्डियन लाइब्रेरीमा गएर किताबहरू पढेको । त्यहीबेला हो लाइब्रेरीमा गएर किताबसँग नाता गाँसेको । आइए पढ्न थालेपछि झन् बढी पढ्ने बानी बस्यो । स्नातक तहसम्म पुग्दा त धेरै किताब पढिसकेको थिएँ ।
म आइए पढ्दै गर्दा सानेपा त गाउँ नै थियो । त्यसबेला म र साथीहरूले मिलेर एउटा पुस्तकालय बनायौँ । हामीले कविता, लघुकथाहरू समावेश गरेर हस्तलिखित म्यागेजिन पनि चलायौँ । त्यो म्यागेजिन एउटाले पढी भ्याएपछि अर्कोले पढ्थ्यो ।
मैले पढेका धेरै पुस्तकहरू छन् जसले मेरो जीवनमा गहिरो प्रभाव पारेको छ । मलाई मन पर्ने पुस्तक पनि धेरै छन् । लेखकहरू पनि धेरै छन् । म सबै किसिमका किताबहरू पढ्न रुचाउँछु । उपन्यास, नन् फिक्सन, लगायत थुप्रै विधाका किताबहरू पढ्छु ।
नेपालमा नै उपलब्ध भएका पुुस्तक किनेर पढ्छु । कुनै किताब बाहिर साथीहरूबाट मगाउँछु । कुनै किताब एकदमै नयाँ हुन्छन् जुन मार्केटमा नै नआएका किताबहरू पर्यटकहरूले ल्याएका हुन्छन् । ती किताब सेकेन्डह्यान्डमा ल्याएर पढ्छु र खुब रमाइलो पनि हुन्छ ।
पुस्तकहरू छनोट गर्ने केही आधारहरू बनाएको छु । पहिलो त रिभ्यूहरू हेरेरै हो । तर रिभ्यूले नभ्याएका कति पुस्तक पनि म भेट्टाउँछु । पुस्तकालयमाभन्दा पनि पुस्तक पसलहरूमा गएर राम्रा र नयाँको खोजी गर्ने गरेको छु । कुनै पुस्तकका लेखकले पुस्तकप्रति आकर्षित गर्छ त कुनै पुस्तकका विषयवस्तुले ।
पुस्तक पढ्ने बानी भएपछि बजारमा केही नयाँ पुस्तक आयो कि भनेर चासो हुने रहेछ । उपन्यासकार मुराकामी मेरो रोजाइका लेखक हुन् । उनको पुस्तकको प्रतीक्षा हुन्छ मलाई । त्यस्तै जापानका अङ्ग्रेजी लेखक इसु गुरुका पुस्तक पनि पढ्न मन पर्छ । शिक्षासँग सम्बन्धित विषयहरू पनि खोजिरहन्छु ।
अहिले त नेपाली राम्रा राम्रा पुस्तकहरू निस्किरहेका छन् । तिनमा पहिलेभन्दा धेरै सुधार आएको छ । भर्खरै गिरिस गिरीको विरगञ्ज पढेँ । मोहन मैनाली, खगेन्द्र संग्रौला लगायत अन्य नेपाली लेखकहरूका पुस्तकहरूले बजारमा स्थान ओगट्न सफल हुनुले यो प्रमाणित गर्दछ । नेपालको साहित्यिक यात्रा त खासै त्यति लामो छैन । तर नभए पनि नेपाली साहित्यले जुन फड्को मारेको छ त्यो भने प्रशंसनीय छ ।
मलाई पढ्दा मज्जा आउँछ । म पढेरै दिन विताउन चाहन्छु । तर यो सधैँ सम्भव छैन । कार्यक्रमहरूका निमन्त्रणाहरू आइरहन्छन् । त्यसैले कहिलेकाहीँ त सोचेजति र चाहेजति पढ्न पनि पाउँदिन । पढ्नै नपाएको दिन त मलाई दिक्क लाग्छ, छटपटी हुन्छ । विहान, दिउँसो, बेलुकी मेरो स्टडी कर्नरमा बसेर पढ्नु मेरो अति प्रिय काम हो ।
पुस्तकहरू छनोट गर्ने केही आधारहरू बनाएको छु । पहिलो त रिभ्यूहरू हेरेरै हो । तर रिभ्यूले नभ्याएका कति पुस्तक पनि म भेट्टाउँछु । पुस्तकालयमाभन्दा पनि पुस्तक पसलहरूमा गएर राम्रा र नयाँको खोजी गर्ने गरेको छु । कुनै पुस्तकका लेखकले पुस्तकप्रति आकर्षित गर्छ त कुनै पुस्तकका विषयवस्तुले । ठमेल र पोखरातिर जाँदा विशेष त पुरानापुराना कितावहरू खोजेर ल्याउँछु । किनेर ल्याएका सबै किताव पढ्न पाएको हुन्न । मौका मिल्ने वित्तिकै पढिहाल्छु । मलाई नामुद इकोनोमिस्ट ग्यालब्रेथद्वारा लिखित ‘आन एम्बेसेडर जर्नल’ पढ्ने मन छ । मेरा मित्र हरि शर्माले पढ्न दिन्छु भनेका छन् । प्रतीक्षारत छु । यस्तो लाग्छ, किताब मेरा लागि बाँच्ने सहारा हो ।
हामीकहाँ धेरै पढ्ने तर हल्ला नगर्ने मानिसहरूको संख्या ठूलो छ । नपढ्नेको संख्या पनि उत्तिकै छ । आजभोलि काम गर्नका लागि पढ्ने तर काम सकेपछि पढ्दै नपढ्ने संस्कृतिको विकास भइरहेको छ । तर, अहिलेको युवा पुस्तामा भने पढ्ने बानीको विस्तारै विकास भएको पाइनुले आशाबादी हुन सकिन्छ ।
पठन संस्कृतिको विकासका लागि सर्वप्रथम स्कुल तथा कलेजबाट सुरुवाती कदम चाल्नुुपर्छ । विद्यार्थीलाई कोर्सका किताबबाहेक बाहिरी किताब पढ्न प्रोत्साहन गर्नुपर्छ । शिक्षकहरूले पनि उनीहरूलाई किताबबारे चर्चा गरेर पढ्नका लागि उत्सुक बनाउन आवश्यक छ । पुस्तकालय प्रयोगमा जोड दिन पर्छ ।
तर विडम्बना नेपालमा पुस्तकालयको अभाव छ । हरेक सहरमा सार्वजनिक पुस्तकालयको निर्माण गर्न जरुरी छ । सरकारले यो विषयमा मुख्य भूमिका खेल्नुपर्छ ।
:552 Views
सम्बन्धित अभिलेखहरू
सुरक्षित सिकाइका लागि अभिभावक शिक्षामा जोड
अन्तर नगर बुद्धिचाल प्रतियोगिता शुरु र भक्तपुर नगरव्यापी विद्यालयस्तरीय खेलकुद प्रतियोगिता चालु
‘कन्डम निःशुल्क, प्याडलाई पैसा किन?’
पत्रु खानाले बालबालिकाको सिकाइमा प्रभाव पार्ने विज्ञको भनाइ
निजी विद्यालयका शिक्षकले महिनौदेखि तलब नपाएको गुनासो
कोरोना कहरः लगभग ‘शुन्य’ सिकाइ
मुख्य खबरहरु
कोरोना कहरः लगभग ‘शुन्य’ सिकाइ
बैकल्पिक सिकाइको मारमा “आमाहरू”
अभिभावकका लकडाउन अनुभव