बृद्धाश्रमको सङ्ख्या बढ्नेवाला छ

नेपालका विभिन्न कर्पोरेट हाउस, बैक , इन्सुरेन्स कम्पनी, नपोल आर्मी, पुिलस र सामाजिक सघं सस्ंथाका क्षेत्रहरूमा विशेषगरी मानिसहरूलाई कसरी जीवनको सहि बाटोमा हिड्ने विषयमा, आफ्नो पेशाको आदर्श र मुख्यगरी सकारात्मक सोच अभिवृद्धि गर्ने खालका अभिप्रेरक कार्यक्रम मनोपरामर्शकर्ता तथा उत्प्रेरक रबिन कटवालले गर्दै आएका छन् । ८ वर्षअघि नै अभिभावकले घरमा कसरी स्वस्थ र बालमैत्री वातावरणको सृजना गर्ने भन्ने विषयमा अभिभावक प्रशिक्षण गर्न आवश्यक रहेको कुरा उठाएका थिए उनले । जसको प्रभावले धेरै जसो विद्यालयको वार्षिक क्यालेन्डरभित्र नै अभिभावक शिक्षाको लागि समय छुट्याएको देख्न थालिएको छ । नेपालको मेचीदेखि महाकालीसम्म ५ सयभन्दा बढी विद्यालयमा एक हजार भन्दा बढी अभिभावक तालिम दिइसकेका उनले करिब ६ लाख भन्दा बढी अभिभावकलाई उत्प्ररित गर्न भ्याइसकेका छन् । उनीसँग अभिभावक शिक्षाबारेको एउटा कुराकानीः

रबिन कटवाल, मनोपरामर्शकर्ता तथा उत्प्रेरक वक्ता
अचेलका अभिभावकहरू बालबालिकाको विषयमा कस्तो चिन्ता गरेको पाउनुहुन्छ?
पहिले पहिले मानिसहरूका धेरै सन्तान हुने गर्दथे । तर अहिले समाज सानो परिवार सुखी परिवारमा रूपान्तरित भएको छ । अहिलेका अभिभावकहरू एउटा वा दुईवटा सन्तानमा केन्द्रित हुन थालेका छन् । त्यो भएको एउटा वा दुई वटा सन्तानले पनि पाउनुपर्ने शिक्षा नपाएर गलत बाटोमा लागेर बिग्रिएमा आफ्नो सर्वस्व जान्छ भन्ने कुरामा अहिलेका अभिभावक चिन्तित देखिन्छन् । त्यसै कारण अहिले अभिभावक शिक्षा भनेपछि उनीहरूको उपस्थिति बाक्लिदै गएको देखिन्छ । त्यति मात्र नभएर अहिले अभिभावकहरू खोजी खोजी मेरो बच्चामा त्यस्तो कुनै समस्या त छैन तर मेरो बच्चालाई भोलि गएर ठूलो र असल मान्छे बनाउन मेरो दायित्व के छ भन्दै मनोपरामर्शकर्ताकहाँ जान थालेको देखिन्छ ।
त्यसैले अहिलेको अभिभावकको चिन्ता भनेको आफ्नो बच्चा भालि नबिग्रियोस्, गलत बाटोमा नलागोस् भन्ने नै हो । सम्पन्न र पढेलेखेको कतिपय अभिभावकसँग आफ्नो बालबालिकाका लागि समय नै छैन । आफ्नो बच्चा कुन बाटो हिँडिरहेको छ उनीहरूलाई वास्तै हुँदैन । त्यसैले आवश्यक पैसा दिएर बरु होस्टेलमा राख्ने गर्दछन् । बालबालिकाका लागि आवश्यक आत्मीयता, माया र निगरानी उनीहरूले आफ्नो अभिभावकबाट पाएका हुँदैनन् ।
अभिभावक र बच्चाबीचको सम्बन्धबारे कस्तो धारणा राख्नुहुन्छ?
अहिले बच्चाहरूको मनोविज्ञान अभिभावकले बुझ्न र अभिभावकको आशा र भावनालाई बालबालिकाले बुझ्न सकेका छैनन् । अभिभावकहरू बालबच्चालाई समय दिन सक्दैनन् । अभिभावकले बच्चालाई जे कुरा पनि थोपर्ने गर्दा बच्चा पनि अभिभावकबाट दूरी बनाएर बस्न रुचाउँछ ।
पहिला अभिभावक शिक्षाको कमी र त्यसबारे थाहा नै नपाएर अभिभावक र बच्चाबीच समस्या हुन्थ्यो । तर अहिले शिक्षित अभिभावककको सङ्ख्या बढेको देखिन्छ । तै पनि उनीहरूबीचको द्वन्द्व कायमै छ । यस्तो किन भइरहेको छ ?
थाहा नपाएर वा अभिभावक शिक्षित नभएको कारणले बच्चाप्रति विशेष ध्यान दिन नसक्नु त अभिभावकको गल्ती होइन । तर सक्षम र पढेलेखेका अभिभावकले बच्चाहरूलाई समय दिन नसक्नु दुखको कुरा हो । बच्चा र अभिभावकले एकआपसको भावना बुझ्न नसकेर उनीहरूबीच दूरी बढिरहेको छ । यो दूरी बढ्नुको पहिलो कारणमा बच्चाको रुचि, इच्छालाई ख्याल नै नगरी अभिभावकले आफ्ना कुरा बढी लाद्न खोज्नुहुन्छ । बच्चाले जन्म जातै ल्याएको उसको क्षमतालाई तारिफ र प्रोत्साहन गर्नेभन्दा पनि फलानोको छोरो डाक्टर बन्यो, तिमी पनि डाक्टर बन्नुपर्छ । उसले यो विषयमा यति नम्बर ल्यायो तिमीले पनि त्यति नै ल्याउनुपर्छ भन्ने अभिप्रायबाट आफ्ना कुरा बालबालिकामा थोपर्न खोज्नु हुन्छ र त्यसले गर्दा बच्चाहरू अभिभावकहरूबाट टाढिदै जान थालेका छन् । बच्चाले नाच्यो भने स्यावासी दिएर उसलाई ‘तिमीले जति राम्रो नाच्छौँ त्यति नै राम्रोसँग तिमी पढ पनि’ भनी सम्झाउने अभिभावक कम हुनुहुन्छ । कारण र प्रमाण बताएर सम्झायो भने हरेक बच्चाले बुझ्छ र पढाईमा पनि प्रगति गर्छ । यो तरिका धेरै अभिभावकले जान्नु भएको छैन ।
दूरी बढ्नुको दोस्रो कारणमा बालबालिकाले आफ्नो आमाबुवाबाट अनुकुल वातावरण तथा अभिभावकसँग बसेर भावना साटासाट गर्न पाइरहेका छैनन् । अहिले सामाजिक सञ्जाल बढेसँगै पारिवारिक सद्भाव घटेको छ । जब बच्चाले अभिभावकको खराब आचरण थाहा पाउँछ तब उसले अभिभावकले भनेको मान्न छोड्छ ।
अब बृद्धाश्रमको सङ्ख्या ५ सय गुणाले बृद्धि हुने बिकराल समय आउँदैछ । हिजोको नैतिक शिक्षा र संस्कार पाएका बालबालिकाहरूले त अहिले आफ्ना अभिभावकलाई बृद्धाश्रममा पठाउँदै छन् भने अहिले आधुनिक र पश्चिम मूलुकबाट प्रभावित बालबालिकाका कारण भोलिको दिनमा धेरै अभिभावकले आफ्नो सन्तानको मायाबाट बञ्चित हुने अवस्था आउँदैछ । त्यसकारण हामी जस्ता मनोपरामर्शकर्ताले अभिभावक र बच्चाको बिचमा पुलको काम गरिरहेका छौँ । बच्चाहरूलाई पनि ‘बाबुनानीहरू तिमीहरू धेरै पढ र ठूला मान्छे बन तर आफ्नो अभिभावकप्रतिको कर्तव्य पूरा गर्न नचुक’ भनी सिकाउछौँ । बालबालिकाले भविष्यमा पैसा कमाउनु, उच्च ओहदामा पुग्नु र प्रगति गर्दै जानु मात्र सफलता नभएर त्यसको साथमा हामीले अभिभावकलाई गर्नुपर्ने व्यवहार पूरा गर्यौँ कि गरेनौँ भन्ने कुराबाट उनीहरूको जीवनको सफलता मापन हुन्छ । समाज र भोलि उसका सन्तानले पनि हेर्न सक्छन् ।
आफ्नो सन्तानबाट धरै अपेक्षा गर्नु अभिभावकको दोष हो र ?
संसारका सम्पूर्ण अभिभावकले आफ्नो बच्चाले जीवनमा प्रगति गरोस् भन्ने चाहना राख्नुहुन्छ । भालि गएर समाजको प्रतिष्ठित, ठूलो र प्रेरक पात्र बनोस् भन्ने नै अभिभावकको आशा हुन्छ । तर त्यो ठाउँमा बालबालिका कसरी पुग्न सक्छ ?, उसलाई त्यस्तो बनाउन अभिभावकले अहिले के के कुरामा ध्यान पुर्याउनुपर्छ ? र उसको पढाई लेखाईका साथमा हुनुपर्ने संस्कार र बोलीचाली के कस्तो हुनुपर्छ भन्ने कुरामा उनीहरू अनविज्ञ छन् । जसले गर्दा चाहना राख्दा पनि त्यो दिशातिर बच्चाहरू गएका हुँदैनन् ।
अभिभावकले बालबालिकाबाट चाहना र अपेक्षा मात्र राख्ने होइन कि त्यहाँ पुर्याउन मेरो बच्चालाई के के गर्नुपर्छ भन्ने कुरा थाहा पाउनुपर्छ । जस्तैः कुनै कानुनी विधामा एउटा उच्च ओहदामा पुगोस् भन्ने हामी चाहन्छौँ भने काुननको त्यो ओहदामा पुग्न त्यो बच्चामा अहिलेदेखि नै के कस्ता गुण हुनुपर्छ र त्यसलाई निखार्न के गर्नुपर्छ भन्ने कुरा अभिभावकले बुझ्नुपर्छ । तसर्थ अपेक्षासँगै आफ्नो दायित्व पनि निर्वाह गर्नुपर्छ ।
अभिभावकका कस्ता व्यवहार बालबालिकाले मन पराउँछन् ?
अभिभावकले सधै हप्काउने, पिट्ने गरेर बच्चाहरू सुध्रिन सक्दैनन् । अभिभावकले बच्चालाई माया गर्ने क्षण चिन्नुपर्छ । बच्चा ५ घण्टादेखि मोबाइल खेल्दै छ र अभिभावकले ओहो छोरा भनिदिएमा उसले थप २ घण्टा मोबाइल खेल्छ । बच्चाले राम्रो काम गरेको बेलामा उसलाई स्याबासी, प्रशंसा र तारिफ दिनुपर्छ र नराम्रो काम गरेको छ भने अलि गम्भिर मुद्रामा रहनुपर्छ । यसको अर्थ पिट्ने वा गाली गर्ने भन्ने होइन । अभिभावक गम्भिर अवस्थामा रहिदिँदा बच्चा आफै डगमगिन्छ कि मेरो बाबा या ममि रिसाउनुभयो कि भनेर । अनि सायद मेरो अभिभावकलाई यो कुरा मन परेन कि भन्ने कुरा बच्चाले आफै बुझ्छ ।
एउटा बच्चाले आफ्नो अभिभावकको व्यवहार बाट धेरै कसरी सिक्छन्?
एउटा साक्षर, पढेलेखेको परिवारमा अभिभावकको गल्तीले गर्दा बालबालिका बिग्रिएको धेरै घटनाहरू छन् । जुन घरमा बुवाले रक्सी पिउने र चुरोट खाने गर्नुहुन्छ, त्यो घरमा पनि बच्चाले रक्सी र चुरोट खाएको हुन्छ । करिब ९८ प्रतिशत बच्चाले सोही व्यवहार गरेको हुन्छ । अझ आजकल त जन्मदिन मनाउँदा यता जन्मदिनको धुन गुन्जायमान हुन पाएको हुँदैन उता बुवा, काका, छिमेकीले बच्चाको अगाडि रक्सीका गिलासहरू चेस गर्न भ्याइसकेका हुन्छन् । जसले गर्दा त्यो सानो बच्चाले यो त खाने चिज रहेछ भनेर सिक्दछ । बुवाकाकाहरूले यो खाएपछि कति रमाइलो गर्नुभयो, कहिले ननाच्ने काका पनि नाच्नु भयो, कहिले गीत नगाउने बुवाले पनि गित गाउनु भयो, यो खानु पर्ने चिज रहेछ भनेर सिक्छन् ।
नजानेर बच्चाले सिक्नु छुट्टै कुरा हो तर पढेलेखेका सक्षम परिवारले नै यस्तो गल्ती गरिरहेका छन् । मानिसहरू मामाघर, ससुराली पाहुना भएर जाँदा सभ्य व्यवहार देखाउँछन् । त्यो बेलामा हामी बोली र व्यवहारमा जति सतर्क रहने गछौँ, बच्चाको अगाडि व्यवहार गर्दा त्योभन्दा पनि बढी सतर्क रहने गर्नुपर्छ । करिब ५ हजार ३ सय बालबालिका र धेरै अभिभावकसँग परामर्श गर्दाको मेरो अनुभव अनुसार जुन घरमा अभिभावकले मीठो बोली बोल्नुहुन्छ, जहाँ अभिभावकबीचको पारिवारिक सम्बन्ध सुमधुर छ भने त्यस्तो वातावरणमा हुर्केको बच्चाहरू मिठो बोल्ने र आज्ञाकारी, सम्मान र माया गर्ने स्वभावका हुन्छन् । झैझगडा र तनावको वातावरणमा हुर्केको बच्चा रिसालु, आक्रामक स्वभावको हुने गर्दछ । जस्तो जस्तो आमाबुवा त्यस्तै त्यस्तै बालबच्चा हुने गर्दछन् ।
अधिकांश अभिभावकको गुनासो हुने गर्छ कि जस्तो हामी पहिला थियौँ अहिलको बालबालिका त्यस्ता छैनन् । के यसरी गुनासो गर्नु जायज छ?
यस्तो भन्नु भनेको अभिभावकको बुझाईको कमी हो । मेरो हजुरबुवाले आफ्नै खेती गरेर धान चामल फलाएर खानु हुन्थ्यो र मेरो बुवाले केही केही आफूले फलाएर र केही किनेर पनि खानु भयो र आज म हरेक चिज किनेर नै खान्छु । यसको अर्थ मेरो हजुरबुवाले आफूलाई चाहिने अन्न आफैले फलाउनु हुन्थ्यो म पनि त्यतैतर्फ गएँ भने अहिलेको गतिशिल उन्नति सम्भव हुँदैन । त्यसैले अभिभावकले आफ्ना पालामा के थियो भनेर बच्चाहरूलाई जानकारी दिन त सकिन्छ तर अभिभावक जस्तै बन्नुपर्छ भनेर हुँदैन । समयअनुसार काम गर्ने र मेहेनत पनि परिवर्तन भएको छ । प्रविधि, समय परिवर्तनसँगै बालबालिकाको जीवनशैली परिवर्तन हुन्छ । अहिलेको बच्चाको हुर्काइ पनि फरक छ । पहिला बच्चाहरू संयुक्त परिवारमा हुर्कन्थे । कुन सदस्यसँग कस्तो व्यवहार गर्ने भनेर आफूभन्दा ठूला व्यक्तिबाट सिक्थे । अहिले त्यस्तो छैन । अहिलेका अभिभावक पाल्न नसक्ने, ठाउँको अपर्याप्तता इत्यादि कारण देखाएर हजुरबुवा र हजुरआमाबाट छुट्टै राख्छन् । त्यसरी छुट्टिएर बस्दा उसले आमाबुवालाई कस्तो व्यवहार गर्ने भनेर सिक्न पाउँदैन ।
एउटा राम्रो अभिभावकमा हनुपुर्ने गुणहरु केके हुन्?
राम्रो अभिभावक हुन प्रशस्त पैसा हुनुपर्छ भन्ने जरुरी छैन । राम्रो अभिभावक हुन पढेको र विश्वविद्यालयबाट डिग्री लिएको नै हुनुपर्छ भन्ने पनि छैन । एउटा राम्रो अभिभावक हुन ऊ अनुशासित हुनुपर्छ । अभिभावक बौद्धिक हुनुपर्छ । शिक्षित हुनु मात्र बौद्धिक हुनु होइन । जस्तै हाम्रो हजरबुवाहरूलाई नेपालीको व्याकरण त्यति थाहा छैन । तै पनि राम्रो नेपाली भाषा बोल्नुहुन्छ । उहाँहरूको पढाई खोज्ने हो भने त धेरै अशिक्षित नै हुनुहुन्छ । तर उहाँहरूको व्यवहार हेर्ने हो भने अहिले पिएचडी पढेको भन्दा कम सक्षम देखिदैन । सहि र गलत छुट्याउन सक्ने व्यक्ति बौद्धिक हो । त्यसैले अभिभावक बौद्धिक हुनुपर्छ ।
एउटा राम्रो अभिभावक बन्न बालबच्चालाई समय दिएर उनीहरूसँग आत्मियता बढाउनु पर्छ । बालबालिकाको मनोविज्ञान बुझ्ने र उसँग अन्तक्रिया गर्न सक्ने हुनुपर्छ । आफ्नो बालबालिकालाई सफल र असल बन्न प्रेरित गर्ने अभिभावक नै असल अभिभावक हो । र एउटा असल अभिभावकले बालबालिकालाई नैतिकता, मानवता, समाज, राज्य र सिंगो मानव समुदायलाई गर्नुपर्ने व्यवहार र आचरण सिकाउँछ । असल अभिभावकले शैक्षिक विषयको साथमा संस्कार सिकाउनुपर्छ । बच्चाको अगाडि सभ्य भएर प्रस्तुत हुनुपर्छ । बच्चाको अगाडि सकारात्मक र आशावादी व्यवहार देखाउनुपर्छ । पहिला अभिभावकले आफू सम्हाल्ने आचरण बच्चा सामू देखाउनुपर्छ ।
अभिभावकले कस्तो व्यवहार गर्नुहुँदैन ?
अभिभावकलाई म यो चिज गलत गर्दैछु भन्ने भान हुन्छ । उसलाई जे कुरा गलत लागेको हुन्छ, त्यस्तो व्यवहार बच्चालाई देखाउनु हुँदैन । जस्तो ठूलो र रुखो स्वरले बोल्नु हुँदैन । बच्चाको अगाडि साथीभाइ र परिवारका सदस्यसँग झगडा गर्नु हुँदैन । अभिभावकले अफिसबाट घर फर्कँदा त्यहाँको तनाव र समस्या बच्चाको अगाडि पोख्नु हुँदैन । अभिभावकको खराब आचरण जस्तै चुरोट र रक्सी पिउने जस्ता व्यवहार बच्चालाई थाहा दिनुहुँदैन ।
बालबालिकाले चाहि कस्तो व्यवहार गनुपर्छ?
बालबालिकाले किताबी ज्ञान मात्र नभएर उनीहरूले व्यवहारिक ज्ञान पनि सिक्नु आवश्यक छ । अहिले विद्यालयले नै जीवनका सिपसम्बन्धि पुस्तक नै राखेका छन् । पहिला भएका नैतिक, संस्कृति शिक्षा अहिले पुनः आएका छन् । नैतिकता बिना विज्ञानले मात्र मानिस सफल नहुने कुरा मानिसलाई आभास भएको छ । बच्चाले आत्मविश्वास बढाउने र आमाबुवालाई गर्ने व्यवहार राम्रो हुनपर्छ ।
आजभोलिका अभिभावकहरू कस्तो परामर्शको खोजमा छन् ?
धेरै मान्छे विरामी भएपछि मात्र अस्पताल जाने गरे जस्तै अधिकांश अभिभावकहरू समस्या परेपछि मात्र परामर्शको लागि आउने गर्नुहुन्छ । विदेशतिर समस्या आउनुपूर्व नै अभिभावकहरू परामर्शका लागि आउनुहुन्छ । धेरै अभिभावकहरू मेरो बच्चाले रक्सी र दुव्र्यसनमा लागे, बच्चा घर छोडेर हिँड्छ, नियन्त्रणमा नै भएन, भनेको मान्दैन र अर्को बच्चाहरूले पढाइको महत्व नबुझिदिएको भन्दै परामर्शका लागि आउने गर्नुहुन्छ । भालिको दिनमा समस्या आउनुअघि नै अभिभावकले परामर्श गर्नु आवश्यक हुन्छ । राम्रो व्यवहार भएका बच्चालाई मनोपरामर्शकर्ताका लगेर परामर्श दिनु उपयुक्त हुन्छ । जसले गर्दा ऊ गलत बाटो लाग्न पाउँदैन । तर बिग्रिसकेपछि त झन् ऊ कसैको कुरा सुन्न नै चाहँदैन ।
पहिला पहिला गाउँका बुढापाका र हजुरबुवाले राम्रो मान्छे बन्नु, अरुको नराम्रो नगर्नु, अरुको भलो गर्नु, अनुशासित हुनु र जीवनमा सधै अगाडि बढ्नु भनेर मनोपरामर्श दिने गर्नुहुन्थ्यो । अहिले एकल परिवार विकाससँगै त्यो परामर्श हराउँदै गएको छ, त्यसैले अहिले मनोपरामर्शकर्ताकोमा जानु आवश्यक छ ।
परामर्शकै कारण सुधारिएका घटनाहरू कस्ता कस्ता छन्?
एउटा बालक घर छोडेर हिँडेछ । घर नफर्केको ६ दिनको दिनमा उसका अभिभावक मेरो सम्पर्कमा आउनु भयो र ८ दिनको दिनमा हामीले बालक उसको साथीको घरमा पत्ता लगायौँ । त्यो बाबुसँग घर छोड्नुको कारण बुझ्दा अभिभावकले घरमा सधै पढ मात्र भन्ने गर्नुभएको रहेछ । उसको बुवा सरकारी जागिरको उच्च पदमा हुनुहुँदोरहेछ र छोरालाई आफू जस्तै बन्नुपर्छ भनेर दबाब दिने गर्नुहुँदो रहेछ । १० कक्षामा पढ्दा पढाई नै छोडेका उनी परामर्श पाएपछि उसले आफूलाई सुधार गर्दै अहिले ऊ एउटा एयरलाइन्सको क्यापटेन भएका छन् ।
त्यस्तै अर्को एउटा १४ वर्ष उमेरको नानी बेलुका खाना खाएर केही कुरामा कराएमा यो रात मेरो अन्तिम रात हो भन्दै चुकुल लगाएर बस्ने गर्थिन् । एउटा अभिभावकको लागि यो भन्दा त्रासको वातावरण के हुन सक्छ र । कयौँ पटक अभिभावक छोरीको ढोका खोलेर भित्र जानु भयो । जब मनोपरामर्श पाइन् आज उनी बृद्धबृद्धालाई कस्तो व्यवहार गर्नुपर्छ भनेर समाजका सक्षम मानिसहरूलाई पढाउँदै हिँड्छिन् । मनोपरामर्शबाट दाजु र भाइबीचको ठूलो झगडा हटेका घटना पनि छन् ।
अभिभावक शिक्षा कहिले दिँदा उपयुक्त हुन्छ?
औषधिको डोज जस्तो यहि दिन दिनुपर्छ भन्ने हुँदैन । जुनसुकै दिन जुनसुकै समयमा अभिभावक परामर्श दिन सकिन्छ । तर बिहानको समयमा मानिसहरू नयाँ उत्साहको साथमा योजना बनाएर निस्कने हुँदा बिहानको समयमा गर्दा उपयोगिता बढी हुन्छ ।
विद्यालयमा अभिभावकको लागि कार्यक्रम गर्दा के सिकाउनु हुन्छ?
कुन क्षेत्रका अभिभावकले के अपेक्षा राख्नु भएको हुन्छ भन्ने कुरालाई ध्यान दिनुपर्नेहुन्छ । एउटा सहरमा बच्चा पढाउँदै गरेको अभिभावक र गाउँमा बच्चा पढाउँदै गरेका अभिभावकको अपेक्षा त समान हुनसक्छ तर अभिभावकलाई दिनुपर्ने शिक्षा ठाउँ विशेष फरक हुनसक्छ । परामर्श गर्दा उद्देश्य त उही हुन्छ तर त्यसमा प्रयोग गरिने विधि फरक हुन्छ ।विद्यालयमा परामर्श दिँदा अभिभावकलाई आफ्नो बालबालिकालाई सधै उत्साहित बनाउने, किताबी ज्ञान मात्र नभई व्यवहारिक ज्ञान दिने र घरको वातावरण स्वस्थ र पारिवारिक बनाउनु पर्ने र बच्चालाई समाजको हरेक व्यक्ति, साथीभाइसँग मिलेर बस्नु पर्छ भन्ने भावना विकास गराउन सिकाउँछौँ । असल मानव बन्नुपर्छ भन्ने कुरामा मैले अभिभावक र विद्यार्थीलाई प्रेरित गर्ने गरेको छु ।
:480 Views
सम्बन्धित अभिलेखहरू
सुरक्षित सिकाइका लागि अभिभावक शिक्षामा जोड
अन्तर नगर बुद्धिचाल प्रतियोगिता शुरु र भक्तपुर नगरव्यापी विद्यालयस्तरीय खेलकुद प्रतियोगिता चालु
‘कन्डम निःशुल्क, प्याडलाई पैसा किन?’
पत्रु खानाले बालबालिकाको सिकाइमा प्रभाव पार्ने विज्ञको भनाइ
निजी विद्यालयका शिक्षकले महिनौदेखि तलब नपाएको गुनासो
कोरोना कहरः लगभग ‘शुन्य’ सिकाइ
मुख्य खबरहरु
कोरोना कहरः लगभग ‘शुन्य’ सिकाइ
बैकल्पिक सिकाइको मारमा “आमाहरू”
अभिभावकका लकडाउन अनुभव