विद्यार्थीलाई नलागेको भ्रमण वर्ष २०२०

रमेश काठमाडौँको एउटा विद्यालयमा कक्षा सातमा पढ्छन् । उनले भ्रमण वर्ष २०२० बारे सुनेका छन् । अब धेरै पर्यटकहरू नेपाल आउँदै छन् भन्ने उनले सुनेका छन् । त्यसैले बजारमा, ठूला ठूला पसलहरूमा, उनी मामा घर जाँदा चढ्ने गाडी सबैमा भ्रमण वर्षको लोगो अंकित ब्यानर र स्टिकरहरू देखेका छन् । शिक्षकहरूले पनि भ्रमण वर्ष शुरु भयो भनेका रहेछन् । तर खासमा भ्रमण वर्षले के अर्थ राख्छ भन्ने कुराको उनलाई खासै भेउ छैन । सबैले सबैतिर भ्रमण वर्षको कुरा गरेको सन्दै हिँडेका उनी यसबारे आफ्नो दायित्व के हो भन्ने कुराको जानकारी उनलाई छैन । होस् पनि कसरी ? एक जना राम्रै विद्यालयका प्रिन्सिपल भ्रमण वर्षबारे भन्दै थिए ‘भ्रमण वर्ष सरकारलाई मात्र हो लागेको । खै हामीलाई केही लागेको छैन । हामी हिँड्ने बाटो अहिले पनि उतिकै हिलाम्मे छ, धुलाम्मे छ । कहीँ कतै केही कुरा पनि परिवर्तन भएको देखेका छैनौँ । पर्यटक आइहाले भने पनि हाम्रो यही विजोग हेर्ने त होला नि । नभए देखाउने राम्रो कुरा केही छ जस्तो लाग्दैन ।’ विद्यालयलाई भ्रमण वर्ष मनाउन कुनै जिम्मेवारी दिएको छ कि भनी सोध्दा उनले भने ‘छैन, त्यस्तो केही छै्रन । आजसम्म कसैले केही पत्राचार वा मौखिक रूपमै पनि केही भनेका छैनन् । विद्यालयले केही गर्न सक्दैन भन्ने होला नि सरकारलाई । कि त विद्यार्थीको काम पढ्ने हो भनेर हामीलाई सहभागी नगराएको होला ।’ औपचारिक रूपमा सहभागी हुने कुनै अवसर नदिइएकोमा दुखी बनेको संकेत गर्दै उनले फेरि भने ‘हेर्नोस् सरकारले ठूलो अवसर गुमाउँदै छ । देशमा ५० लाख बढी विद्यार्थी विद्यालय शिक्षामा आवद्ध छन् । उनीहरूलाई सहभागी नगराउनु भनेको देशको उर्वर, गतिशील र प्रचुर सम्भावना बोकेको विशाल जनशक्तिलाई सरकारी अभियानमा सहभागी गराउन सरकार चुक्नु हो ।’

नेपाल भ्रमण वर्ष मनाइरहेको सरकारले देशकै ठूलो जमातलाई बेवास्ता गरेको शैक्षिक जगतका सरोकारवालाहरूको भनाइ छ । विशेषगरी विद्यालय र त्यहाँका विद्याथीलाई भ्रमण वर्षमा सहभागी गराउने सरकारको कुनै निर्देशन र स्पष्ट योजनाबारे आफूहरूलाई जानकारी नभएको उनीहरूको गुनासो छ ।

रमेशकी आमा आशालाई पनि भ्रमण वर्ष लागेको छैन । उनी नियमित घर र अफिसको काममा जान्छिन् । भ्रमण वर्षमा के गर्दै हुनुहुन्छ भन्ने प्रश्नमा उनको जवाफ पनि अरुका जस्तै थिए । उनले भनिन् ‘के सोचेर सरकारले भ्रमण वर्ष मनाउँदै छ थाहा छैन । सफल हुन्छ भन्ने कुरामा पनि शंकै लाग्छ । अधिकांश सडकको अवस्था दयनीय छ, सवारीको चाप उस्तै छ । भनेको बेला कतै जान पर्यो भने गाडी समयमा पाइँदैन । पाइहाल्यो भने पनि भनेको बेलामा पुग्न मुश्किलै छ । गाडीहरू उही नै छन् । मानिसहरूले थुक्न रोकेका छैनन् । जथाभावी पिसाब गर्ने मानिसहरूलाई कसैले रोक्न सकेका छैनन् । फोहरको थुप्रो घटेको छैन । ७२ सालको भूकम्पले लडेका कतिपय घरहरू अझै बन्नै बाकी छन् । मान्छेहरूलाई भ्रमण वर्षमा के गर्न पर्छ पर्दैन भन्ने कुरा थाहा छ जस्तो पनि लाग्दैन । यस्तोमा ब्यानरहरू टाँगिएकै भरमा पर्यटकहरू नेपाल आउलान् जस्तो त लाग्दैन है मलाई त ।’

नेपालका विद्यार्थी, अभिभावक, शिक्षक, विद्यालयलाई नलागेको नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० सफलताबारे आशंका गर्नेहरू प्रशस्तै देखिएका छन् ।

सबिना बानियाँ