‘बिकज् अफ इन्क्यापाबिलिटी अफ हेडमाष्टर, अल दिस् ह्यापन्ड’

– हरिसुन्दर छुकां / भक्तपुर । माध्यमिक तह सञ्चालन हुने भक्तपुर जिल्लाका ४२ विद्यालयमध्ये मध्यपुरथिमी नगरपालिका वडा नं. ६ मा रहेको जनक सिद्धिकाली माविबाट शैक्षिक सत्र २०७४ मा १८ विद्यार्थी सहभागी भए ।
सहभागी भएका विद्यार्थीले हासिल गरेको कूल जीपिए जोड्दा २७ दशमलब २० भयो । त्यही जिपिएलाई कूल सहभागी विद्यार्थीले भाग गर्दा औसतमा १ दशमलब ५१ मात्र जिपिए निस्कियो ।
विद्यालयको उक्त जिपिएलाई बाँकी ४१ विद्यालयसँग तुलना गर्दा जनक सिद्धिकाली ४२ औं नम्बरमा पर्यो । ‘म आफै सहायक हेडमाष्टर बनेको बेलामा जिल्ला टप पनि भएको थियो यो स्कूल । जिल्ला लाष्ट चाहिँ म हेडसर भएको बेला भयो । यो साल पनि जिल्ला लास्ट परेछ । यो निक्कै दुःखद कुरा हो ।’ वर्ष ५५का बालमुकुन्द श्रेष्ठले दुःख मनाउ गरे ।
३३ वर्षदेखि सो विद्यालयको राम्रो, नराम्रो, उतारचढाव हेलिरहेका श्रेष्ठको भूमिका विगत १० वर्षदेखि भने प्रधानाध्यापकको छ ।
२०४२ सालमा निजि शिक्षक भएर सोही विद्यालयबाट शिक्षण थालेका उनी २०५२ मा अस्थायी शिक्षक भए भने २०६० मा स्थायी । आइएस्सी, आइए, एक वर्षे बीएड, अँग्रेजीमा एमएड, अँग्रेजीमै स्नातकमात्र नभएर क्लासिकल म्युजिक(शास्त्रीय संगीत) मा डिप्लोमासम्मको औपचारिक अध्ययन सकाएका श्रेष्ठले सम्हालिरहेको विद्यालयको गिर्दो नतिजाको क्रम दोहोरिरहँदा दिक्क बनाएको छ ।
रिजल्ट नराम्रो किन भयो ? कारण नं. १ मा उनी भन्छन्, ‘हामी अभिभावकहरुलाई बोलाउँछौं । अभिभावकलाई बोलाए पनि नआउने, त्यति धेरै कन्सस् छैनन् अभिभावकहरु । विद्यार्थीलाई कपी पनि नपठाउने, पठाउन नसक्ने ।’
त्यतिमात्र कहाँ हो र ? उनी थप्छन्, ‘शिक्षक, अभिभावक र विद्यार्थीबीच त्रिकोणात्मक सम्बन्धमा आएको कमी भन्नुपर्छ । हाम्रो पनि कमी भन्नुपर्छ । शिक्षक पनि दोषी छन् । अभिभावक र समुदायको मन जित्न नसक्नु नै ठूलो कमजोरी हो, सरकारी स्कुलहरुको । अझ भनौं भने यो हाम्रो स्कुलको ।’
फेरि उनले कारण थपे, ‘यो रिजल्ट आउनुको कारणमा विद्यार्थीको इरेगुलरले पनि हो । कक्षामा ४/५ जना आउँछन् । अभिभावकलाई चिठी पठायो भने त्यसको वास्ता नै गर्दैनन् ।’
‘बिकज् अफ इन्क्यापाबिलिटी अफ हेडमाष्टर, आइ थिंक, अल दिस् ह्यापनन्ड । नट विकज अफ अडर टिचर्स्, बिकज अफ मी’, र त उनी भन्छन्, ‘मेरै कमजोरीको कारण स्कुल अघि बढ्न नसकेको हो भन्ने म ठान्छु ।
आफूले गरेको मिहिनेतको फल नआएपछि कसलाई दिक्क लाग्दैन र ? उनलाई पनि दिक्क लाग्ने गरेको उनी हाकाहाकी स्वीर्काछन् । भन्छन्, ‘रिजल्ट हेर्दा साह्रै नै कहालीलाग्दो लाग्छ, दिक्क लाग्छ, पेशाप्रति नै अलिकति जिम्मेवार नभएको जस्तो भान हुन्छ ।’
यत्ति हुँदाहुँदै पनि आफूलाई नियमन गर्ने, अनुगमन गर्ने, यहाँसम्म कि आफूलाई पारिश्रमिक र भत्ता दिने, सुविधा दिने निकायले समेत ‘केही’ गर्न नसक्नुलाई भने आफ्नो सफलतासँग जोड्छन् । ‘म असफल प्रअ पनि भएँ, सफल प्रअ पनि भएँ, कारण लामो समयसम्मको असफलताका बीच पनि विद्यालयको हेडमाष्टर बन्नु पनि त एक किसिमले सफल बन्नु नै हो नि हैन र ?’ प्रतिप्रश्नसँगै जोडिएको व्यंग्यले देशका धेरै विद्यालयको अवस्थाको चित्रण गरे उनले ।
नराम्रो नतिजा ल्याउँदा पनि कुनै पनि निकायले आफूलाई मात्र नभएर आफूहरुजस्तालाई कुनै कारबाही नगर्नुको पछाडिको कुरा उनले खोलेनन् । उनले नखोले पनि यथार्थ, वास्तविकता भने हलेदो भनेपछि कोट्याउन नपर्ने स्थिति छ ।
यसबीचमा उनले विद्यालयको नतिजा नराम्रो हुनुको मुख्य कारक नै आफूलाई मानेर इमान्दारिता देखाए । कुराकानीको क्रममा आँशु चुहिएलाझैं भएको आँशुलाई समेत थामेर उनले भने, ‘यस्तो हुनुमा सबैभन्दा दोषी म आफैं हुँ । नढाँटीकन भन्नुपर्दा हेडमाष्टरको लिडरसीपमा आएको कमीले पनि रिजल्ट नराम्रो आएको हो । मेरो आफ्नै कमजोरीले हो । यसमा म ९० प्रतिशत व्यहोर्छु ।’
यति भनिसक्दा उनको आँखाबाट झन्डै झन्डै आँशु चुहिएको थियो, धन्न थामियो । बाहिर भने साउने झरी झर्न थालिसकेको थियो । पानीले विद्यालयको जस्तामा टाङटुङ गर्न थालेको थियो ।
शिक्षक, अभिभावक, विद्यार्थीबीच राम्रो समन्वय, सामन्जस्य राख्न नसक्नु ठूलो कमजोरीजस्तो लाग्छ उनलाई । ‘बिकज् अफ इन्क्यापाबिलिटी अफ हेडमाष्टर, आइ थिंक, अल दिस् ह्यापनन्ड । नट विकज अफ अडर टिचर्स्, बिकज अफ मी’, र त उनी भन्छन्, ‘मेरै कमजोरीको कारण स्कुल अघि बढ्न नसकेको हो भन्ने म ठान्छु । यसैले अवस्था आयो भने प्रअबाट राजिनामा दिन सक्ने आत्मबल पनि मसँग छ । छोड्नै परे राजिनामा पनि तयार छ । तर शिक्षकहरुले, साथीहरुले छोडाउनु भएको छैन ।’
सायद् त्यही रिजल्टकै असर हुनुपर्छ । विद्यालयमा निक्कै थोरै मात्र विद्यार्थी छन् । ‘अहिले माध्यमिक विद्यालय भए पनि विद्यालयमा एक सय विद्यार्थी पनि छैनन् ।’ एक शिक्षकले भने ।
रिजल्ट नराम्रो भए पनि विद्यालयमा विद्यार्थी संख्या न्यून हुँदै गए पनि प्रधानाध्यापक श्रेष्ठले आश मारिहालेको अवस्था छैन । उनी विद्यालयको नतिजा राम्रो बनाउने योजना र सोचमा छन् ।
‘अबको पाँच वर्षमा अरु केही गर्न नसके पनि भक्तपुरका ४२ वटा विद्यालयमध्ये एभरेज नतिजा ल्याउने ।’ त्यसका लागि उनले यसपालि नै विद्यालयको स्तर वृद्धिको लागि नगरपालिकाबाट केही रकम मागिसकेका छन् ।
अबको पाँच वर्षको बाँकी समयमा राम्रो गर्ने योजना बनाएका उनी भन्छन्, ‘अब पाँच वर्ष बाँकी छ, यो पाँच वर्षमा म केही गर्छु । मैले पञ्चवर्षीय योजना बनाएको छु । त्यो योजनामा केही आशाका किरणहरु देखेको छु ।’
:1283 Views
सम्बन्धित अभिलेखहरू
कोरोना कहरः लगभग ‘शुन्य’ सिकाइ
बैकल्पिक सिकाइको मारमा “आमाहरू”
अभिभावकका लकडाउन अनुभव
कोरोनाबाट बच्न के गर्दैछ विद्यालय?
नीतिमा समावेशी शिक्षा, व्यवहारमा फरक
परिचय पत्र अभिभावकको, सिकाइ राम्रो विद्यार्थीको
मुख्य खबरहरु
कोरोना कहरः लगभग ‘शुन्य’ सिकाइ
बैकल्पिक सिकाइको मारमा “आमाहरू”
अभिभावकका लकडाउन अनुभव